Power relations binnen de lerarenopleiding

Binnen de internationale onderzoeksgroep van de Association for Teacher Education in Europe (ATEE) die zich richt op vraagstukken rond (opleidings)onderwijs voor Social Justice, is ‘power & power relations’ één van de centrale thema’s. Omdat dit onderwerp binnen de Nederlandse lerarenopleiding misschien niet de plek heeft die het verdient, maak ik u graag deelgenoot van een gedachtewisseling tijdens een van onze bijeenkomsten deze zomer, waarin we een gezamenlijke poging gedaan hebben het wellicht wat abstracte begrip van ‘power relations’ binnen het opleidingsonderwijs met behulp van casussen meer concreet te maken.
Zo wees een collega uit Oostenrijk op de delicate balans die studenten vaak moeten zoeken tussen wat de mentor op de stageschool wil en wat de opleiders op de opleiding willen. Hoewel ze dat aan de ene kant extra macht kan geven, kan het in andere contexten als zeer zwaar en bezwaarlijk worden ervaren.

Vanuit Japan vertelden twee collega’s van de bijna onbespreekbaarheid van dit thema binnen hun nationale context, vanwege de in hun ogen hardnekkige mythe die sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog in Japan is ontstaan dat iedereen gelijk is. En wanneer iedereen gelijk is kan er geen sprake zijn van een disbalans in machtsrelaties tussen mensen.
Vanuit Vlaanderen bracht een collega de onzekerheid van studenten in. Studenten doen vaak krampachtig hun best om aan verwachtingen te voldoen die ze zelf niet goed kennen, hetgeen leidt tot de regelmatig terugkerende vraag aan de opleider: ‘Doe ik het zo wel goed?’. Deze vraag maakt dat de opleider steeds verder op het voetstuk van de expert dreigt te komen te staan, hetgeen de bestaande disbalans in de machtsrelatie tussen de student en de opleider verder vergroot.

Uiteindelijk concludeerde een Japanse collega dat het verschil in macht tussen studenten en opleiders een gegeven is en dat we ons als opleiders daarvan bewust moeten zijn. En wellicht lukt het ons dan om dit verschil niet als iets louter negatiefs te zien, maar de vraag om te draaien: Hoe kunnen wij als opleider onze macht inzetten om onze studenten te ‘empoweren’?

Wanneer u hier meer over wilt weten kunt u contact opnemen met Monique Leygraaf (m.leygraaf@ipabo.nl)